Mae dalgylch Ymddiriedolaeth Afonydd Gorllewin Cymru yn cynnwys siroedd Ceredigion, Caerfyrddin, Penfro ac Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot. Mae’r dalgylch yn wledig yn bennaf (81% o’n dalgylch), ac amaethyddiaeth a choedwigaeth yw’r prif ddefnyddiau tir. Mae’r rhan fwyaf o’r ucheldir yn cael ei neilltuo i ffermio da byw (yn enwedig magu defaid) a choedwigaeth. Ffermio llaeth sydd amlycaf ar lethrau mwynach Sir Benfro a Sir Gaerfyrddin, ac mae hinsawdd fwynach De Sir Benfro hefyd yn caniatáu cynhyrchiant tir âr sylweddol. Y prif ganolfannau trefol yw Abertawe a Chastell Nedd yn y de, ac Aberystwyth yn y Gorllewin.
Mae Gorllewin Cymru hefyd yn gartref i lawer o fusnesau. Mae diwydiannau morol, olew a nwy llewyrchus yn Sir Benfro a diwydiannau trwm fel y gweithfeydd dur ym Mhort Talbot yn weithgareddau economaidd hollbwysig, ynghyd â chloddio am lo, cynhyrchu bwyd a physgodfeydd masnachol.
Ceir 9 o afonydd mawr o mewn ein dalgylch, gyda 4 ohonynt yn Ardaloedd Cadwraeth Arbennig, ynghyd â miloedd o gilometrau o gyrff dŵr hanfodol. Mae pob un yn gartref i amrywiaeth enfawr o fywyd gwyllt, gan gynnwys pysgod fel eog, sewin (sewin) a llysywod, adar dyfrol megis bronwen y dŵr a glas y dorlan, a mamaliaid dyfrol fel dyfrgwn, sydd i gyd yn dibynnu ar afonydd iach ac sydd felly dan bwysau.
Gallwch archwilio defnydd tir a daeareg ein dalgylchoedd afonydd ar y map rhyngweithiol isod:
Dod yn Fuan!
Diddordeb clywed straeon sut mae ein hafonydd a’u bywyd gwyllt wedi siapio bywydau? Gwrandewch ar ein straeon afonydd yma, gan gynnwys yr enghraifft isod:
Diddordeb mewn archwilio ein hafonydd eich hunan?
Mae Llwybr Cleddau Ymddiriedolaeth Afonydd Gorllewin Cymru yn daith ffordd mewn dwy ran – ‘O’r Tarddiad i’r Môr’, sy’n cynnwys 20 o safleoedd i ymweld â nhw ledled dalgylch afonydd Cleddau. Er ei bod yn enwog am ei harfordir ysblennydd, mae cefn gwlad Sir Benfro hefyd yn brydferth, yn enwedig ei hafonydd. Cliciwch ar y ddolen isod i ddarganfod sut y gallwch chi archwilio’r dalgylch afon hyfryd hwn:
Llwybr Dyffryn Teifi
“Mae Llwybr Dyffryn Teifi (TVT) yn llwybr troed hir newydd a chyffrous, 75 milltir o hyd sy’n dilyn yr Afon Teifi o’i tharddiad i’r môr. Mae’r llwybr unigryw hwn o dirweddau amrywiol yn dilyn yr Afon Teifi o’i tharddiad ym Mhyllau Teifi ym Mynyddoedd Cambrian; trwy warchodfa natur genedlaethol Cors Caron, a choedwigoedd a thiroedd fferm, at aber yr Afon Teifi. Cliciwch ar y ddolen isod i ddarganfod mwy: