Datganiadau Sefyllfa

Nid yw Mincod yn frodorol i’r DU, fe’i cyflwynwyd o Ogledd America ar gyfer y fasnach ffwr. Maent wedi sefydlu yn y DU ar ôl dianc neu wedi eu rhyddhau o ffermydd ffwr. Nid oes ganddynt ysglyfaethwyr naturiol yn y Deyrnas Unedig.

Newid yn yr hinsawdd yw un o’r heriau amgylcheddol mwyaf sy’n wynebu bywyd gwyllt a physgodfeydd afonydd Cymru. Mae angen symud tuag at ynni carbon isel ac rydym yn cefnogi’r symudiad tuag at ynni adnewyddadwy. Gallai cynhyrchu trydan o lif afonydd ac ynni’r llanw wneud cyfraniad at ddyfodol ynni glân. Ond eto, wrth gynhyrchu ynni rhaid ystyried yr effaith leol ar yr amgylchedd. Rydym yn argymell strategaethau a fydd yn lleihau’r defnydd o ynni cyfredol, yn datblygu technolegau newydd ar gyfer ynni ac yn gwella effeithlonrwydd ynni. Mae’n amlwg bod gan nifer o bleidiau gwleidyddol yng Nghymru faniffestos sy’n cynnwys ystyried morlynnoedd llanw.

Mae’n rhaid i ni sicrhau bod unrhyw ystyriaeth ar gyfer datblygu ynni morlyn llanw yn cydnabod pwysigrwydd yr amgylchedd y gellir eu cyflawni ynddo. Bu ystyriaeth ddiweddar o forlyn llanw o fewn ein dalgylch ym Mae Abertawe, yn ogystal â safleoedd eraill yng Nghymru gan gynnwys Aber Afon Hafren, Bae Caerdydd ac Afon Dyfrdwy. Mae’r holl safleoedd hyn yn ardaloedd o bwysigrwydd rhyngwladol, wedi’u dynodi ar gyfer cynefinoedd a rhywogaethau a warchodir gan Ewrop. Hyd yma, nid oes unrhyw gynllun a gyflwynwyd wedi gallu datrys y difrod anadferadwy i’r pysgod, yr adar a’r cynefin sy’n gysylltiedig â thechnoleg morglawdd gyfredol.

Ffocws ein pryder fyddai:

• Y tarfu posibl ar lif a allai arwain at newid ym mhatrymau llif naturiol yr afonydd sy’n llifo i mewn i ddatblygiad morlyn ac unrhyw effeithiau dilynol y mae’r patrymau llif newidiol hynny yn eu cael ar bysgod mudol
• Effaith uniongyrchol, sy’n dal heb ei ddatrys, technoleg tyrbin ar rywogaethau pysgod, er enghraifft, trwy sŵn, dirgryniad, patrymau llif a thrwy ddifrod uniongyrchol trwy’r tyrbin (trawma mawr)

Byddem yn argymell na ddylai unrhyw ddatblygiad beryglu’r gofynion o dan y Rheoliadau Cynefinoedd a’r Fframwaith Strategaeth Forol Ewropeaidd. Mae Ymddiriedolaeth Afonydd Gorllewin Cymru ac Afonydd Cymru yn cefnogi ymchwil a fyddai’n helpu i fynd i’r afael â’r pryderon a’r bylchau hyn mewn gwybodaeth. Byddwn yn ystyried pob cynnig newydd ond ni fyddwn yn gefnogol oni bai y gall cynlluniau ddangos datrysiad i’n pryderon a amlinellwyd uchod.